„Repatriant '45. Drogi Polaków na Ziemie Odzyskane” • Autor: Tomasz Bonek • Moja ocena: 7/10 • Tomasz Bonek w swojej książce podejmuje niezwykle ważny, a zarazem często pomijany temat powojennych przesiedleń Polaków na tzw. Ziemie Odzyskane. Tytułowe „drogi” rozumiane są tu zarówno dosłownie — jako fizyczne przemieszczanie się ludności — jak i metaforycznie, jako osobiste, społeczne i tożsamościowe przeobrażenia ludzi, którzy znaleźli się w nowej rzeczywistości, z dala od swoich korzeni. • Autor koncentruje się przede wszystkim na indywidualnych losach i wspomnieniach przesiedleńców, pokazując z bliska ich codzienność, niepewność, próby adaptacji oraz dramaty, jakie towarzyszyły im w procesie zasiedlania nowego terytorium. Reportaż ma charakter mocno dokumentalny, a jednocześnie emocjonalnie poruszający — niektóre sceny i obrazy zapisują się w pamięci na długo i skłaniają do refleksji nad tym, jak wysoką cenę zapłacili zwykli ludzie za zmiany granic po II wojnie światowej. • Na uwagę zasługuje również samo wydanie książki. Twarda oprawa, liczne fotografie oraz dbałość o estetykę czynią z niej nie tylko wartościową lekturę, ale również atrakcyjny wizualnie album historyczny. Ilustracje zostały dobrze dobrane i uzupełniają opowieść, pogłębiając jej przekaz. • Nie jest to pozycja pozbawiona niedociągnięć — miejscami książka sprawia wrażenie nieco frag­ment­aryc­znej­, a niektóre wątki mogłyby zostać szerzej rozwinięte. Mimo to uważam, że lektura zasługuje na uwagę, zwłaszcza dla osób zain­tere­sowa­nych­ historią społeczną Polski w okresie powojennym. • Publikację zdecydowanie polecam — to solidny reportaż, który przybliża mniej znane, ale niezwykle ważne aspekty powojennego losu Polaków. • ** 19:26 * 05.08.2025 * 69/2025 *

Każdy został człowiekiem • Autor: Piotr Nesterowicz • Moja ocena: 8/10 • „Każdy został człowiekiem” to mocny i poruszający reportaż, który skłania do refleksji nad doświadczeniem dorastania w powojennej Polsce. Piotr Nesterowicz przedstawia losy kilkorga bohaterów, których śledzimy od dzieciństwa aż po dorosłość. Prostota konstrukcji książki — linearna narracja skoncentrowana na indywidualnych historiach — okazuje się jej siłą. Autor subtelnie, ale konsekwentnie pokazuje, jak duży wpływ na życie opisywanych postaci miała propaganda komunistyczna, ale również bieda, alkoholizm i brak perspektyw, które char­akte­ryzo­wały­ realia lat 50. w Polsce Ludowej. • Najbardziej poruszyły mnie opisy powszechnej nędzy, społecznego przyzwolenia na drobne kradzieże oraz wszechobecnego alkoholizmu — zjawisk nie tyle marginalnych, co wręcz systemowych. Nesterowicz unika jednak łatwego moralizowania, zamiast tego ukazując, jak ideologiczna indoktrynacja kształtowała wyobrażenia bohaterów o przyszłości, często zderzając się boleśnie z brutalną rzeczywistością. Szczególnie wyrazisty jest tu rozdźwięk między idealizowanym obrazem świata, wpojonym młodym ludziom przez system, a dorosłym życiem, które okazało się dalekie od obietnic i wzorców. • Styl pisarski autora zasługuje na szczególną uwagę — Nesterowicz pisze językiem oszczędnym, ale wyrazistym. Nie epatuje patosem, nie sili się na stylistyczne ozdobniki — jego narracja jest przejrzysta, a przez to sugestywna. Takie podejście przywodzi na myśl najlepsze tradycje polskiego reportażu literackiego: autor nie ocenia, nie tłumaczy się za swoich bohaterów, nie stawia siebie w centrum opowieści. Daje im głos, jednocześnie kreśląc tło społeczne i historyczne z dużą precyzją i odpo­wied­zial­nośc­ią. • W efekcie powstaje książka, która nie tylko przybliża realia powojennej Polski, ale również stawia pytania o tożsamość, dojrzewanie, lojalność i marzenia, które musiały zostać skonfrontowane z rzeczywistością społeczno-polityczną. To przykład reportażu głęboko humanistycznego, dalekiego od publicystyki, a bliskiego świadectwu epoki. • Polecam tę publikację każdemu, kto interesuje się historią społeczną PRL, ale też tym, którzy szukają literatury zaangażowanej, uważnej i dalekiej od uproszczeń. To reportaż, który zostaje w pamięci i skłania do dalszych przemyśleń. • ** 19:42 * 03.08.2025 * 68/2025 *

Anaruk, chłopiec z Grenlandii • Autor: Czesław Centkiewicz • Moja ocena: 7/10 • „Anaruk, chłopiec z Grenlandii” to książka, która mimo upływu lat wciąż zasługuje na uwagę. Napisana prostym i klarownym językiem, została pomyślana jako lektura dla dzieci i młodzieży, ale i dorosły czytelnik znajdzie w niej sporo wartości. Centkiewicz przedstawia świat zupełnie odmienny od naszego — rzeczywistość Grenlandii, w której już dwunastoletnie dziecko musi odnaleźć się w trudnych, arktycznych warunkach życia. • Szczególnie interesujące jest to, w jaki sposób autor ukazuje naturalizm codziennego życia głównego bohatera. Nie ma tu przesadnych upiększeń ani fałszywego sentymentalizmu — świat Anaruka ukazany jest realistycznie, choć jednocześnie przystępnie dla młodego odbiorcy. Uderza kontrast między dzieciństwem w kulturze europejskiej a dzieciństwem chłopca wychowanego w surowych warunkach dalekiej północy. Taki przekaz może pełnić funkcję wychowawczą, kształtując wrażliwość czytelnika i poszerzając jego perspektywę. • Warto pamiętać, że książka została wydana w 1937 roku i choć zawiera wiele odniesień do realiów życia Inuitów, nie jest reportażem, lecz literacką fikcją stylizowaną na relację z podróży. Nie zmienia to faktu, że forma ta okazała się skuteczna — autor zgrabnie połączył elementy przygodowe z edukacyjnym charakterem opowieści, tworząc lekturę angażującą i pouczającą. • Pozycję tę oceniam pozytywnie. Jest to wartościowa książka, która — mimo upływu niemal wieku od jej napisania — nadal potrafi zainteresować i wzbudzić refleksję. Może stanowić dobrą lekturę zarówno dla uczniów szkół podstawowych, jak i dla dorosłych chcących przypomnieć sobie jedną z klasycznych pozycji literatury dziecięcej. • ** 19:27 * 31.07.2025 * 67/2025 *

Anaruk, chłopiec z Grenlandii • Autor: Czesław Centkiewicz • Moja ocena: 7/10 • „Anaruk, chłopiec z Grenlandii” to książka, która mimo upływu lat wciąż zasługuje na uwagę. Napisana prostym i klarownym językiem, została pomyślana jako lektura dla dzieci i młodzieży, ale i dorosły czytelnik znajdzie w niej sporo wartości. Centkiewicz przedstawia świat zupełnie odmienny od naszego — rzeczywistość Grenlandii, w której już dwunastoletnie dziecko musi odnaleźć się w trudnych, arktycznych warunkach życia. • Szczególnie interesujące jest to, w jaki sposób autor ukazuje naturalizm codziennego życia głównego bohatera. Nie ma tu przesadnych upiększeń ani fałszywego sentymentalizmu — świat Anaruka ukazany jest realistycznie, choć jednocześnie przystępnie dla młodego odbiorcy. Uderza kontrast między dzieciństwem w kulturze europejskiej a dzieciństwem chłopca wychowanego w surowych warunkach dalekiej północy. Taki przekaz może pełnić funkcję wychowawczą, kształtując wrażliwość czytelnika i poszerzając jego perspektywę. • Warto pamiętać, że książka została wydana w 1937 roku i choć zawiera wiele odniesień do realiów życia Inuitów, nie jest reportażem, lecz literacką fikcją stylizowaną na relację z podróży. Nie zmienia to faktu, że forma ta okazała się skuteczna — autor zgrabnie połączył elementy przygodowe z edukacyjnym charakterem opowieści, tworząc lekturę angażującą i pouczającą. • Pozycję tę oceniam pozytywnie. Jest to wartościowa książka, która — mimo upływu niemal wieku od jej napisania — nadal potrafi zainteresować i wzbudzić refleksję. Może stanowić dobrą lekturę zarówno dla uczniów szkół podstawowych, jak i dla dorosłych chcących przypomnieć sobie jedną z klasycznych pozycji literatury dziecięcej. • ** 19:27 * 31.07.2025 * 67/2025 *

Od Mojżesza do Mahometa • Autorzy: Witold Tyloch, Eugeniusz Słuszkiewicz, Tadeusz Żbikowski, Józef Keller, Edward Szymański • Moja ocena: 6/10 • Publikacja „Od Mojżesza do Mahometa” to zbiór pięciu artykułów poprzedzonych krótkim wstępem, poświęconych postaciom kluczowym dla największych tradycji religijnych: Mojżeszowi, Buddzie, Konfucjuszowi, Jezusowi i Mahometowi. Każdy z esejów napisany został przez innego autora, co skutkuje znacznym zróżnicowaniem stylu, tonu oraz poziomu merytorycznego poszczególnych rozdziałów. • Na uwagę zasługują teksty poświęcone Buddzie, Konfucjuszowi i Mahometowi. Są to opracowania spójne, starannie przygotowane, dobrze osadzone w kontekście historycznym i kulturowym. Szczególnie rozdział o Buddzie autorstwa Tadeusza Żbikowskiego oraz o Konfucjuszu pióra Eugeniusza Słuszkiewicza wyróżniają się dbałością o źródła, wyważonym językiem oraz zrozumiałym, lecz nie uproszczonym przekazem. Esej o Mahomecie, przygotowany przez Edwarda Szymańskiego, również prezentuje wysoki poziom – autor pisze przystępnie, koncentrując się bardziej na życiu Proroka i jego środowisku, niż na suchych faktach i chronologii. To podejście nadaje tekstowi narracyjnego charakteru, czyniąc go szczególnie interesującym dla czytelnika niebędącego specjalistą. • Niestety, na tle wyżej wspomnianych rozdziałów dość słabo wypadają teksty poświęcone Mojżeszowi oraz Jezusowi. Szczególnie rozdział autorstwa Józefa Kellera dotyczący Jezusa razi zbyt ostrą, konfrontacyjną retoryką wobec chrześcijaństwa. Zamiast rzetelnej analizy historyczno-religijnej, autor skupia się na polemicznym tonie, co w publikacji naukowej lub popu­larn­onau­kowe­j wydaje się chybione – zwłaszcza w kontekście dialogu między religiami. Rozczarowujący jest także rozdział o Mojżeszu – sprawia wrażenie jałowego, zbyt ogólnego, pozbawionego głębi i krytycznego opracowania źródeł. • Na korzyść książki przemawia jednak próba zestawienia pięciu wielkich postaci religijnych, z różnych kręgów kulturowych i tradycji duchowych. Jest to rzadki przykład publikacji, która – mimo swoich niedociągnięć – stara się ukazać w syntetyczny sposób duchowy dorobek ludzkości. Nierówny poziom merytoryczny sprawia jednak, że książka może pozostawić czytelnika z uczuciem niedosytu. • Na ocenę całości negatywnie wpływa również brak przypisów oraz bibliografii. Publikacja nie została opatrzona żadnym aparatem naukowym, co w przypadku tekstów mających ambicję popu­larn­onau­kowe­ znacznie obniża jej wartość. Brak odniesień do źródeł, zarówno pierwotnych, jak i wtórnych, utrudnia weryfikację informacji oraz ogranicza możliwość dalszego pogłębiania wiedzy przez czytelnika. Jest to poważna wada, która pozostawia wrażenie powi­erzc­hown­ości­ i może budzić zastrzeżenia co do rzetelności opracowania. • Podsumowując: publikacja może okazać się wartościowa dla osób chcących zarysować sobie podstawową wiedzę o głównych postaciach światowych religii, jednak warto czytać ją krytycznie i z uwzględnieniem, że niektóre z rozdziałów prezentują wyraźnie subiektywne stanowisko. To książka nierówna, momentami interesująca, ale wymagająca uzupełnienia lekturą bardziej pogłębionych źródeł. • ** 18:59 * 28.07.2025 * 65/2025 *