Bardzo dobra pozycja dla każdego zafascynowanego kręgiem kultury słowiańskiej, które szczególnie obecnie popularyzuje (i komodifikuje się) w mediach. Szczególnie zapadł mi w pamięć pierwszy rozdział, który odpowiada na pytanie "Jakie są granice Słowiańszczyzny?" w kontekście zarówno geograficznym jak i antr­opol­ogic­znym­ - czy można w ogóle mówić o tożsamości słowiańskiej? Można znaleźć wiele przykładów w historii i współcześnie osób, które próbują zarobić na mistycyzmie i tajemniczości Słowian, rozp­owsz­echn­iają­c kłamstwa i wybujałe wyobrażenia nt naszych przodków, ta książka jest odświeżającą przeciwwagą dla wielu wątpliwej jakości pozycji. Doceniam to jak autor pokazał, że wykopalisko archeologiczne nie niesie ze sobą wiedzy i to dopiero trafna interpretacja, tego co znaleźliśmy ukazuje prawdę. Spośród ilustracji brakuje mi map, szczególnie pokazujących rozmieszczenie danych stanowisk arch­eolo­gicz­nych­ w Europie oraz schematu przykładowego stanowiska. Myślę, że brakuje bardziej szczegółowych informacji o rękodziele i rzemiośle - garnki jak pisze autor były tworzone w prostym i utylitarnym stylu, brakuje mi jednak opisu jak ten proces wyglądał. Wspomniano też o tkanie z użyciem krosien z ciężarkami - jestem ogromnym fascynatem tekstylnym i rozczarował mnie brak przykładów tego w jaki sposób Słowianie wyrabiali ubrania. Myślę, że też byłoby to wartościowe uzupełnienie tematu pieniądza, ze względu na kawałki lnianych tkanin, które stanowiły ówczesną walutę

Dużą zaletą tej książki jest profesjonalizm z jakim opisuje współczesną wielkoobszarową opiekę nad osobami z zaburzeniami osobowości. Mimo że skupia się głównie na osobach młodych i w okresie dojrzewania, opis kolejnych etapów rozwojowych człowieka i to w jaki sposób mogą być one zaburzone myślę, że może być też ogromną wartością w pracy z osobami dorosłymi bądź dla osób, które szukają informacji nt własnych problemów. Zawsze kiedy widzę tak jak tutaj w opisie książki, że jest zarówno dla prof­esjo­nali­stów­, jak i dla rodziców i studentów, i laików, to myślę sobie, że jest w sumie dla nikogo. Tutaj ten problem udało się znakomicie ominąć, pozycja nie cierpi na rozmycie treści i życzeniowe pogaduszki samo rozwojowe, z których nie wiele wynika, a oblegają półki empika i innych rossmanów. Autorki przytaczają wiele teorii psyc­holo­gicz­nych­, nadając kontekst przytaczanych interwencji czy propozycji wyjaśnienia natury zaburzenia osobowości z pogranicza w ilości, która nie przytłacza i nie zaburza rozumienia treści, a jednocześnie składa się logiczną całość w ramach danej teorii osobowości. Myślę, że tekst stanowi dobry punkt odniesienia, żeby móc zacząć pogłębiać wiedzę odnośnie poszczególnych szkół psychoterapii. • Moją największa krytyką byłoby pominięcie bardziej szczegółowych rozważań nt rozwoju płciowego i seksualnego nastolatków, w celu określenia, jakie kryzysy tożsamości można uznać za normatywne dla tego wieku rozwojowego, a kiedy powinny niepokoić oraz co najważniejsze - jak się do nich odnosić jako dorosły i jak wspierać dziecko w takiej sytuacji. Kwestia tożsamości płciowej nastolatka może powodować wiele konfliktów z rodziną i otoczeniem, jest też coraz bardziej powszechnym zjawiskiem, ze względu na rozwój świadomości społecznej nt niuansów tego jako można przeżywać swoją płciowość. Katastrofalnym błędem byłoby kojarzenie każdego przejawu niec­isno­rmat­ywno­ści czy niebinarności płciowej jako zaburzenie osobowości, jednocześnie problemy z poczuciem własnej płci mogą wiązać się z szerszymi problemami z tworzeniem własnego "ja". W związku z tym problemem, myślę też, że brakuje mi w tej pozycji rozważań na temat roli internetu i social mediów w tym jak wpływają na prezentację zaburzeń osobowości u nastolatków. Powszechne jest, że takie osoby z zaburzoną osobowością pojawiają się w gabinecie psychiatry lub terapeuty, przekonanie o tym, że mają zaburzenie dysocjacyjne osobowości (pojawia się zresztą taki przykład w książce), prezentują mimowolne ruchy i wokalizacje, bądź bardzo silnie identyfikują swoje problemy ze spektrum autyzmu lub adhd. Wiele z tych przypadków to błędne opisanie realnych problemów jakie odczuwają te osoby, jednak nawet tutaj jako rodzic czy inna osoba pracująca z takimi pacjentami można wpaść w pułapkę myślenia, że można w zero jedynkowy sposób odsiać to o czym mówi młodzież na swoich profilach internetowych jako kolektywnie tworzone "fałszywe ja". • W kontekście młodzieży transpłciowej popularyzowana jest szczególnie szkodliwa teoria "zaraźliwości społecznej", której autorzy przekonują, że każde transpłciowe dziecko jest w istocie ofiarą medialnej propagandy, w wyniku której kaleczy się w nieodwracalny sposób. Pogląd ten oparty jest na wielu przekłamaniach, które mogą być niewidoczne dla osoby nie zaznajomionej z tematem i nie jest poparty na metodzie naukowej, wprowadzany w życie krzywdzi pacjentów. Przywołuję go dlatego, ponieważ mimo braku jakiejkolwiek wartości, jest jednym z większych źródeł dla rodziców i opiekunów, w relatywnie jałowym polskojęzycznym dyskursie nt tego typu problemów wśród młodzieży. Myślę, że autorki przeoczyły tutaj duży temat, o który trzeba choć zarysować, aby móc z rozsądkiem dalej z młodzieżą o nim rozmawiać i nie obawiać się irracjonalnie jakie przyniesie rezultaty. Byłoby to wartością dodaną dla każdego, również cispłciowego nastolatka, którego czeka nieunikniony konflikt między swoimi potrzebami a społecznie przyjętymi rolami płciowymi.

Upiory mają zdolność przenikania nie tylko ścian, ale też czasu i duszy ludzi, którymi same niegdyś były. To co odebrało im życie, to uderzające w nie siły nurtów myśli i kultury, dążących do podp­orzą­dkow­ania­ im sobie każdej odstającej jednostki. To co autor idealnie oddał, to niemożliwość dostosowania się i uniknięcia dzięki temu nakładanej przez oprawców kary. Dotyka ona każdego z nas, nie tylko tych najbardziej "niegodnych", prowokuje to do zakw­esti­onow­ania­ własnego zint­erna­lizo­wane­go poczucia słuszności. Tajwan stał się tutaj sceną, na której wybrzmiewają podobne frazy przemocy i dehumanizacji, zawarte w wydawałoby się tak odmiennych od siebie kontekstach jak okupacja faszystowskiej Japonii, Chiński komunizm i w końcu kapitalistyczny Tajwan. Ukazanie ich przez pryzmat doświadczeń niemal sześciu pokoleń jednej rodziny, pokazuje działanie inte­rper­sona­lnyc­h schematów, których pierwotne źródło i kolebka wstydu i cierpienia jest już dawno zapomniana, a jednak wraca, by opowiedzieć swoją historię na nowo. To co może urzec Polskiego czytelnika, to podobieństwo święta duchów do dziadów i sposób w jaki zmarli analogicznie przemawiają zza grobu, świadomi szerszego kontekstu swojego życia